Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі бұл –денсаулық сақтау саласындағы әлеуметтік қорғау мүдделерінің мемлекеттік жүйесі.

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) Қазақстанның сақтандыруға қатысушы барлықазаматтарына жынысына, жасына, әлеуметтік статусына, тұрғылықты мекен-жайына және табысына қарамастан Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры есебінен медициналық және дәрілік көмектің тең дәрежедегі қолжетімділігіне кепілдік береді.

МӘМС НЕГІЗГІ МАҚСАТТАРЫ

1. Өзінің денсаулығын жақсарту арқылы және халықтың денсаулығын қорғау ауыртпалықтарын бөлісе отырып қоғамдық ынтымақтастыққа қол жеткізу
2. Сыртқы факторлар мен шығындардың өсуіне қарсы тұрақты жүйе құру арқылы, сонымен қатар жүйенің айқындығы мен әділдігі арқылы жүйенің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету
3. Жүйені жоғарғы өкілеттілікпен және бәсекелестікпен қамтамасыз ете отырып, қол жетімді, толық әрі сапалы қызметтің соңғы нәтижесіне жеткізу арқылы жүйенің тиімділігін арттыру

МӘМС ҚАҒИДАЛАРЫ

• ӘМБЕБАПТЫЛЫҚ 

МӘМС жүйесіне барлық тұрақты түрдегі тұрғылықты мекен-жайы бар тұрғындар  (жалпылама қамту) міндетті түрде қатысуы керек және олардық әрбірі жарна төлеуі тиіс (немесе ол үшін мемлекет төлеуі тиіс)

• ӘЛЕУМЕТТІК ТЕҢДІК

Қаржылық тұрғыда белсенділігі бар халықтың жарналары олардың төлеу мүмкіндігіне байланысты, яғни табыстарына қарай, ал экономикалық тұрғыда қауқарсыз халық бөлігіне мемлекеттік қаражаттың жалпы салық есебінен төленетін болады.

• ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

Сақтандыруға қатысушы әрбір азамат төленген жарналарының көлеміне қарамастан МӘМС жүйесі арқылы төленетін медициналық көмекті алуға құқылы

МӘМС-ға ТӨЛЕНЕТІН МІНДЕТТІ ТӨЛЕМДЕР

МӘМС-ҒА МЕМЛЕКЕТТІҢ ТӨЛЕЙТІН ЖАРНАЛАРЫ

Мемлекет ағымдағы қаржылық жылдың алдығы екі жылына сәйкес, мемлекеттік статистика саласындағы өкілетті орган бекіткен орташа жалақы есебінен 2017 жылдың 1 шілдесінен батап –4 %, 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 5%, 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 6 % және 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 7% төлейтін болады.

МӘМС-ҒА ЖҰМЫС БЕРУШІЛЕРДІҢ ТӨЛЕЙТІН ЖАРНАЛАРЫ

Жұмыс беруші жұмысшыға табыс (жалақы) ретінде төлейтін өзінің сәйкес шығындарнан төленетін жарналары 2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 2 %, 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 3 %, 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 4%  және 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 5 % құрайтын болады.

МӘМС-ҒА ЖҰМЫСШЫЛАРДЫҢ ТӨЛЕЙТІН ЖАРНАЛАРЫ

Жұмысшылардың табысы есебінен (жалақы) жұмыс берушілер арқылы төленетін жарналары 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 1% және 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 2 % құрайтын болады.

ӨЗІН-ӨЗІ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУШЫ ХАЛЫҚТЫҢ МӘМС-ҒА ТӨЛЕЙТІН ЖАРНАЛАРЫ

Дара кәсіпкерлердің, жекеше нотариустардың, жеке сот орындаушыларының, адвокаттардың, кәсіби медиаторлардың жарналары2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 2 %, 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 3 %,   2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 5 %  және  2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап – 7 %-дық есеппенкелесі жолдар арқылы қорға есептелетін және төленетін болады:

• салық салудың жалпыға бірдей белгіленген режимін қолданатын дара кәсіпкерлер үшін: белгіленген шегерімдер ескеріле отырып, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру нәтижесінде алған кірістері есебінен
• шағын бизнес субъектісіне арналған арнаулы салық режимін қолданатын дара кәсіпкерлер үшін: ең төмен бір жалақы мөлшері есебінен
• жекеше нотариустар, жеке сот орындаушылары, адвокаттар, кәсіби медиаторлар үшін: табыстың барлық түрінен

ЖАРНА ТӨЛЕУДЕН БОСАТЫЛҒАН САНАТТАҒЫ АЗАММАТАР

«МӘМС туралы» заңғасәйкес, халықтың 15 санатындағыазаматтары жарна төлеуден босатылады:

  1) балалар;
  2) көп балалы аналар;
  3) Ұлы Отан соғысына қатысушылар мен оның мүгедектері;
  4) мүгедектер;
  5) жұмыссыз ретінде тіркелген адамдар;
  6) интернат ұйымдарында білім алып және тәрбиеленіп жатқан адамдар;
  7) күндізгі оқуны санында білім алып жатқана дамдар;
  8) бала тууға, жаңа туған баланы (асырап алуға байланысты демалыста жүргенадамдар;
  9) жұмыс істемейтін жүкті әйелдер, сондай-ақ үш жасқа толғанға дейін баланы іс жүзінде тәрбиелеп отырған жұмыс істемейтін адамдар;
  10) зейнеткерлер;
  11) әскери қызметшілер;
  12) арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері;
  13) құқық қорғау органдарының қызметкерлері;
  14) қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде сот үкімі бойынша жазасын өтеп жүрген адамдар;
  15) уақытша ұстау изоляторларындағы және тергеу изоляторларындағы адамдар.

ШЕТЕЛДІК АЗАМАТТАРҒА МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУ

Бұндай жағдайда Қазақстанда ТМККК берілмейді:

• ҚР тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы бар адамдарға, сондай-ақ олардың отбасы мүшелеріне
• Азаматтығы жоқ адамадарға
• Қазақстан Республикасында уақытша тұратын шетелдіктерге

МӘМС шеңберінде Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар, сондай-ақ оралмандар, егер осы Заңда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының азаматтары мен міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіндегі құқықтарды тең дәрежеде пайдаланады және міндеттерді атқарады.*

ҚР «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» заңының медициналық көмек көрсету бөліміне өзгертулер енгізу:

• Жұмыс жасамйтын оралмандар мен олардың отбасыларына мемлекеттік жарналар есебінен бір жыл көлемінде төлем жасау (егер осы уақыт аралығында азаматтық алмаса, «оралман» статусы бір жылға берілгендіктен,ол «шетелдік» болып саналады)
• Қазақстанды тұрақты тұратын жұмыс істемейтін шетелдіктер мен олардың отбасы мүшелері ҚР азаматтарымен тең дәрежеде;
• Жұмысістейтін шетелдіктер мен олардың отбасы мүшелері жалпы негізде;

МӘМС ҚАРАЖАТЫНЫҢ ІСКЕ АСУЫ

ТМККК және Қор трансфертіне қауқарсыз халық бөлігі үшін (төлеуден босатылған адамдар үшінМӘМС жарналары) мемлекет республикалық бюджеттен төлем жасайтын болады. Қаражат ай сайын Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің бюджеттік бағдарламасы арқылы Әлеуметтік сақтандыру қорына қаржыландыру жоспары бойынша аударылып отырады.

Қаржылық тұрғыда белсенділігі бар халықтың (жұмыс берушілер, жұмысшылар, дара кәсіпкерлер, жекешелендірілген нотариустар, адвокаттар, медиаторлар, т.б) жарналары өз кезегінде Әлеуметтік сақтандыру қорына Мемлекеттік зейнетақы төлеу орталығы арқылы аударылып отырады. Бұл түскен жарналардың есебін қазіргі зейнетақы жүйесіндегідей және Мемлекеттік әлеуметтік сақтандырудағыдай есептеуге, сондай-ақ жарналарды есептеуге жұмсалатын қаржыны үнемдеуге көмектседі.

ЗТМО міндетіне қатысушалардың жеке сәйкестендіру нөмірін тексеру, қате төлемдерді қайтару, Салық комитетіне төлем жасамайтындармен жұмысты тексеру үшін және жеке есеп жүргізу үшін ақпаратты жіберіп отыру жұмыстары кіретінін атап өту қажет.

Әлеуметтік сақтандыру қоры қаражатты келесі жолдармен орналастыратын болады: бір бөлігі денсаулық сақтау нысандарына, яғни медициналық ұйымдарға  қызметтерді төлеу үшін жіберіледі,  ал екінші бөлігі қаражатты инвестициялып, активтерді толық басқарып отыратын Ұлттық банкке жіберіледі.

МӘМС-ҒА ТӨЛЕНЕТІН ЖАРНАЛАР МЕН ТӨЛЕМДЕР

Жұмыс беруші жұмыскерлердің жарналарын жұмыскерлердің кірістері есебіненяғни корпоративті табыс салығының (КТС) есебінсіз еңбек ақы төлеу қорының есебінен төлеуді жүзеге асырады. Жұмыскерлердің аударымдарын/жарналарын есептеуді және аударуды жұмыс беруші ай сайын жүзеге асырады.

Жұмысшылар жұмыс беруші арқылы төленген кірістері есебінен, яғни жеке табыс салығының (ЖТС)  есебінсіз жалақыларынан жарналарын төлейтін болады.Жеке тұлғалардыңжарналарын есептеуді және аударуды сәйкес келісімшарт

Жеке кәсіпкерлер жарналарын жеке табыс салығының (ЖТС) есебінсіз кәсіпкерлік қызметінің нәтижесінде алынған кірістері есебінен төлейтін болады.  Жарналарды есептеуді және төлеуді ЖК Мемлекеттік корпорациялар арқылы Қор есебіне өздігінен тікелей төлейді. Арнайы салық режимін қолданатын жеке кәсіпкер үшін табыс бір минималды жалақы көлемі ретінде есептеледі. 

Өкілетті орган барық санаттағы төлем жасаушылар үшін жарналар мен төлемдер алынбайтын табыстарды белгілеп бергенін атап өту керек:

• Қызметтік іссапар кезінде және жұмыстың жүріп-тұру сипатында төленетін өтемақыдан;
• жұмысшылардың далалық жабдықталымы
• оқуға байланысты төлемдер, бюджет есебінен төленген жәрдемақы мен өтемақы шығындарынан
• демалысқа қосымша сауығуға берілген жәрдемақы, медициналық қызметке төлеуге арналған төлемдер, бала тууына байланысты, жерлеуге байланысты 8 ЕТЖ, степендиялар, сақтандыру сыйыақылары.

Сонымен қатар, төлем/жарна нысанының ең төменгі көрсеткіші ең төменгі жалақы мөлшерінен кем болмауы тиіс.

Төлем/жарна есептеуге арналған ай сайынғы табыс  мөлшері 15 еселі ең төменгі жалақы мөлшерінен аспауы керек.

Барлық жарналар есепті айдан кейінгі/табыстарды төлегенге дейінгі айдың 25-інен кешіктірілмей төленуі тиіс.

МЕДИЦИНАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ПАКЕТТЕРІ

1. ТМККК пакеті – тегін медициналық көмегінің  мемлекетпен кепілдендірілген көлемі және республикалық бюджеттен қаржыландырылады (ТМККК). Ол барлық ҚР азамттары үшін және оралмандар үшін қол жетімді. Оның ішіне кіретіндер:

• жедел жәрдем және санитарлық авиация;
• әлеуметтік-маңызды жағдайлардығы медициналық көмекке зәру ауру түрлері үшінжәнешұғылжағдайларда;
• профилактикалықегулер;
• амбулаторлық дәрілермен қамсыздандырылған амбулаторлық-емханалық көмек(АЕК) (2020 жылғадейін, яғни жалпыға бірдей мағлұмдау енгізілгенге дейін өзін өзі өнімсіз жұмыспен қамтушы азамттар үшін)

2. МӘМС пакеті– ТМККК қоса көрсетілетін медициналық көмек көлемі, мемлекеттің, жұмыс берушінің және жұмысшыларығ МӘМС Қорына төлеген міндетті сақтандыру жарналары арқылы қаржыландырылады. Оны МӘМС-ға қатысушылар қолдана алады. Оған кіретіндер:

• амбулаториялық-емханалық көмек (соның ішінде АДҚЕ);
• станционарлық көмек (әлеуметтік-маңызды жағдайлардығы медициналық көмекке зәру ауру түрлерінен басқа);
• станционарлық алмастырушы көмек (әлеуметтік-маңызды жағдайлардығы медициналық көмекке зәру ауру түрлерінен басқа);
• қалпына келтіру емдері жіне медициналық реабелитация;
• паллиативті көмек және медбикелік көмек;
• жоғарғы технологиялық медициналық қызметтер

МЕДИЦИНАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ САПАСЫН БАҒАЛАУ

Ұсынылған медициналық қызмет сапасының жақсаруына кім ықпал ететін болады?

Сапа бойынша біріккен комиссия(СББК) жүргізетін болады:

• медициналық білім беру стандарттарын жетілдіреді;
• клиникалық хаттамаларды жетілдіреді;
• дәрімен қамтамасыз етуді жетілдіреді;
• сапаны бақылау жүйесінің стандарттарын және денсаулық сақтау саласындағы қызметтерге қол жетімділікті жетілдіреді;
• сапа стандарттарының және медициналық қызметтерге қол жетімділікті сақтауды бақылап отырады.

2. МФҚБК мемлекеттік қадағалауды жүргізеді, соның ішінде:

• денсаулық сақтау саласындағы стандарттарды сақтауын қадағалау;
• өлім-жітім жағдайларын тексеру, соның ішінде ӘМСҚ сұранысы бойынша;
• шағымдардытексеру.

3. Денсаулық сақтау басқармалары (ДСБ):

• денсаулық сақтау жүйесінің желі және қызмет стандартизациясын өткізу;
• диагностика және емдеу стандарттарын енгізуді қамтамасыз ету;
• ұлттық және халықаралық аккредитация жүйесінде медициналық ұйымдарды аккредитациялауды ынталандыру;
• халықтың дәлелді шағымдарының көлемі назайту және халықтың медициналық қызмет сапасына қанағаттандырылуына қатысты әлеуметтік зерттеулер жүргізу;
• медициналық ұйымдардағы сыртқы сапа бақылауын және ішкі аудит тиімділігі мен қамтамасыз ету;
• медициналық қызметкерлердіңүздіксіз біліктілігін арттыру мен қамтамасыз ету және медициналық қызметкерлердің біліктілігін тәуелсіз бағалау жүйесін дамыту.

3. Қор медициналық ұйыммен жасалған келісімшар негізінде тексеріс жүргізіп отырады, соның ішінде:

• емдеу жүргізілген жағдайлардың көлемі мен сапасына сараптама жасау;
• ДЗ және ММБ тағайындау негіздеріне сараптама;
• Жеткізушілердің қызметтерінің соңғы нәтижелік индикаторларын мониторингілеу;

Тексеріс нәтижесінде Қор жақсы және кері рейтингілі медициналық ұйымдардың мәліметтер қорын құратын болады. 

КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕ

• Сапалы медициналық көмекке қолжетімділік
• Халықтың қажеттілігін қамтамасыз ете алатын денсаулық сақтау жүйесі
• Денсаулық жағдайының жақсаруы, өмір сүру деңгейінің артуы
• Амбулаториялық-дәрілік қамтамасыз етуді кеңейту
• Ұсынылған медициналық көмектің сапасын бақылауды қатайту
• Денсаулық сақтауға жұмсалатын жекелеген (өз қалтасынан жұмсайтын) шығындардың деңгейін азайту.